Perlit: temel özellikleri ve uygulama alanları

Perlit, en çok yönlü ve etkili doğal minerallerden biridir. 70-75 % oranında silikon dioksit SiO2 ve % 2-5 oranında su H20 içeren volkanik kökenli doğal bir malzemedir. Bu mineralin çıkarıldığı başlıca yerler sönmüş yanardağların yakınlarıdır: perlitin çoğu ABD ve Yunanistan’da çıkarılmaktadır.

Doğal haliyle neredeyse hiç kullanılmaz; perlit benzersiz özelliklerini ısıl işlem sırasında elde eder. Isıtma sürecinde perlit kayası genişler ve hafif granüller oluşur: farklı fraksiyonlarda kırma taş, kum veya toz (filtroperlit) şeklinde. Ortaya çıkan yüksek performanslı ısı ve ses yalıtımı gözenekli hammadde, yüksek emme özellikleri, yangına dayanıklılık ve kimyasal pasiflik ile karakterize edilir. Özel nitelikleri nedeniyle çeşitli alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadır: tarım, inşaat endüstrisi, metalurji, tıp, enerji vb.

Genleşmiş perlitin temel özellikleri şunlardır:

• düşük yığın yoğunluğu;
• yüksek hava gözenekliliği (%70-90) ve hafiflik;
• ısı direnci (yangına dayanıklılık sınıfı A1);
• nem, çürüme ve zararlılara karşı direnç;
• yüksek ses ve ısı yalıtım değerleri;
• higroskopik malzeme: su direncini artırmıştır;
• dayanıklılık: perlit uzun süre özelliklerini kaybetmez ve tahribata maruz kalmaz;
• çevre dostu malzeme: toksik değildir ve alerjiye neden olmaz, geri dönüşüm ve bertarafta herhangi bir sorun bulunmamaktadır.

Perlit uygulamaları

• İnşaat sektörü (tüm kullanımların 2/3’ü)

Perlitin klasik uygulaması tavan ve çatı boşluklarının doldurulmasıdır: gevşek granüller ısı yalıtımı, ses yalıtımı ve yükseklik ayarlamalarında kullanılır. Örneğin, yaygın genişletilmiş kil ile karşılaştırıldığında perlit kullanımı, yalıtım katmanının kalınlığını birkaç kat azaltmaktadır.
Perlit ayrıca sıvalarda, alçı bazda, harçta veya şapta dolgu ve katkı maddesi olarak kullanılır ve özelliklerini önemli ölçüde geliştirir. Karşılaştırma için: perlit bileşenli 3 cm kalınlığında bir sıcak sıva tabakası, ısı yalıtımı açısından 15 cm tuğlaya karşılık gelir. Ayrıca malzemenin yanmazlık ve yangına dayanıklılık (1260 oC’ye kadar sıcaklıkları tolere eder) gibi özellikleri nedeniyle yangına dayanıklı özel sıvalar oluşturmak mümkündür. Perlit dolgulu sıcak zeminlerin kurulumunun, 3 m’ye kadar tavan yüksekliğinde ısı taşıyıcısından %30’a kadar tasarruf sağladığı da kanıtlanmıştır: ve tavan ne kadar yüksekse, ısıtma maliyetleri de o kadar düşüktür.



Perlit bazlı çok sayıda ısı yalıtım ürünü üretilmektedir: perlit yalıtım panelleri, duvarlar için bloklar ve tuğlalar gibi.

• Tarım ve bahçecilik

Toprağa karıştırıldığı zaman, perlit toprak üzerinde olumlu bir etkiye yaparak onu aşırı sıkışmadan korur ve böylece hava geçirgenliğini artırarak su basmasını önler. Perlit, kök yapısının bitki materyali etrafında eşit olarak dağılmasına hizmet eder. Kökleri dondan ve aşırı ısınmadan korur. Bununla birlikte perlit, topraksız bitki yetiştirmek için bir substrat olarak da kendini kanıtlamıştır. Perlit, bitki ve hayvanların canlılığı için gerekli olan yararlı eser elementleri içermektedir.

• Kimya, ilaç ve gıda endüstrileri için perlit yardımcı bir filtredir

Perlit, tüm gereksinimleri karşılayan en yaygın yardımcı filtre ortamıdır. Diğer filtre ortamlarıyla karşılaştırıldığında çevre ve sağlık dostudur: perlit filtre ortamı 6,5 ila 7,5 nötr pH değerine sahiptir, kimyasal olarak inaktiftir, çok dayanıklıdır ve pratik olarak çözünmez. Ayrıca nötr tadı, aroması ve rengi ile de karakterize edilir. Filtreleme perliti kimya, ilaç ve gıda endüstrileri gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır, örneğin elma suyu konsantresinin arıtılmasında ve bira yapımında, bitkisel yağ ve çeşitli alkolsüz içeceklerin üretiminde en yaygın filtreleme malzemesidir. Perlit, temel özellikleri sayesinde atık su arıtımında, kimyasal ve farmasötik ürünlerin filtrasyonunda da kullanılmaktadır.

• Bir dondurucunun perlit malzeme ile yalıtılması

Eşsiz özellikleri nedeniyle bu malzeme, aşırı soğuk gazları sıvı halde depolayabilen veya taşıyabilen kaplar için bir yalıtım malzemesi olarak kullanılır. Örneğin perlit, denizcilik endüstrisinde sıvılaştırılmış gaz tankerlerinin yapımında tank yalıtımı için ve soğutma mühendisliğinde hava ayrıştırma tesislerindeki soğuk odalar için dolgu maddesi olarak kullanılmaktadır.

• Metalurjide perlit

Perlit, demir ve çelik dökümünde potalarda eriyik yüzeyini izole etmek için kullanılır. Çapı 5 mm’ye kadar olan erimiş perlit, kağıt veya polipropilen torbalar içinde eritme banyosuna atılır. Erimiş metal ile temas ettiğinde torba patlar ve yanar ve genleşmiş perlit erimiş metalin üzerine saçılır. Ortaya çıkan yalıtkan tabaka, erimiş metalin hızlı soğumasını önler ve kalitesini artırır.



Sonuç

Perlitin yaygın kullanımı, diğer benzer malzemelerle oldukça rekabetçi olmasını sağlayan benzersiz özellikleri ve karakteristikleri ile belirlenir. Perlit, sadece inşaat ve tarımda değil, aynı zamanda peyzaj tasarımı ve kozmetolojide de kullanılan çevre dostu bir hammaddedir.